ನೀನ್ಯಾರಿಗಾದೆಯೋ ಎಲೆ ಮಾನವ!

ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಗುಜರಾತ್ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಗೋರಕ್ಷಕರಿಂದ ದಲಿತರು ಹಾಗೂ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆಗಳು ನಡೆದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ವರದಿಯಾಗಿ ಸುದ್ದಿಯಾದವು. ನಂತರ ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರಿಂದ ಖಂಡನೆಯ ಮಾತುಗಳು ಕೂಡ ಬಂದವು. ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಖಂಡನೆಗೆ ಹಿಂದುತ್ವದವರಿಂದ ಹಾಗೂ ಪ್ರಗತಿಪರರಿಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳೂ ಬಂದಿವೆ. ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಹೇಳಿಕೆ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬಂದಿರಲಿ, ಈ ಗೋರಕ್ಷಣೆಯ ರಾಜಕೀಯವು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು ಹಿಂದುತ್ವದ ಮುಂದಾಳುವೇ ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡುವ ಅಗತ್ಯವಂತೂ ಖಂಡಿತಾ ಇತ್ತು. ಇಂದು ಹಿಂದುತ್ವ ರಾಜಕೀಯ ಧುರೀಣರನ್ನು ಹಾಗೂ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಒಂದೋ ಹಿಂದೂಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಗೋವು, ಪೂಜಾಸ್ಥಳಗಳು, ದೇವತೆಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ ಇವೆಲ್ಲ ಇವರಿಗೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾಳಜಿಗಿಂತ ರಾಜಕೀಯದ ಸರಕುಗಳಾಗಿಬಿಟ್ಟಿವೆ, ಇಲ್ಲಾ, ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕುರಿತು ಇವರಿಗೆ ತಪ್ಪು ತಿಳಿವಳಿಕೆಗಳಿವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ರಾಜಕೀಯವು ನಮ್ಮ ಜನರಿಗೆ ಹಾಗೂ ದೇಶಕ್ಕೆ ಏಕೆ ಬೇಕು ಎಂಬ ಪರಾಮರ್ಶೆ ಕೂಡ ಜೊತೆಜೊತೆಯಲ್ಲೇ ನಡೆಯಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಈ ರಾಜಕೀಯವು ಜನರಿಂದ ದೂರವಾಗಿ, ಜನಕಂಟಕವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಗೋಹತ್ಯೆ ನಿಷೇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳೀಚೆಗೆ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಸದಾ ಒಂದಿಲ್ಲೊಂದು ಸುದ್ದಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನ ದಾದ್ರಿಯ ಘಟನೆ ಕೂಡ ಹಚ್ಚ ಹಸುರಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಈ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಗೋರಕ್ಷಕರೇ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಣ ತೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಗತಿಯು ವಸಾಹತು ಕಾಲದಿಂದೀಚೆಗೆ ಹಿಂಸೆ ಹಾಗೂ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದ್ದಂತೂ ಹೌದು. ಗೋಹತ್ಯೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವುದು, ಗೋವುಗಳನ್ನು ಕದ್ದೊಯ್ಯುತ್ತಿರುವ ವಾಹನಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಕಳ್ಳರನ್ನು ಥಳಿಸುವುದು, ಪೋಲೀಸರಿಗೆ ಹಿಡಿದುಕೊಡುವುದು ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ತಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಎಂಬುದಾಗಿ ಈ ಗೋರಕ್ಷಕರು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವುದಂತೂ ಸ್ಪಷ್ಟ. ಅಂಥವರು ‘ಅದು ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿ. ಅದು ಮಾತೆ. ಅದನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಸುಮ್ಮನಿರಬೇಕೆ?‘ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ‘ಗೋಹತ್ಯೆಯ ಕಾರಣವನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಹೊಡೆಯುವುದು, ಕೊಲ್ಲುವುದು ಇವೆಲ್ಲ ಸರಿಯೆ? ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರ ಆಹಾರ ಒಂದೊಂದು ಥರ ಇರಲ್ಲವೆ?’ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನೆತ್ತಿದರೆ ‘ಅದನ್ನು ಕದ್ದು ಒಯ್ಯುತ್ತಾರೆ, ಹಿಂಸಿಸಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ’ ಅಥವಾ ‘ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲೆಲ್ಲ ತಾವೇ ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂಬಂತೆ ಭಾವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಗೋಹತ್ಯೆ ನಿಷೇಧವು ತಮ್ಮ ಆಹಾರದ ಹಕ್ಕಿನ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಭಾವಿಸುವ ಗುಂಪುಗಳೂ ಅಷ್ಟೇ ಜಾಗೃತವಾಗಿ ಕಾನೂನಿನ ಹೊರಗೇ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತಿವೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಗೋಹತ್ಯೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಯು ನಮ್ಮ ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸವಾಲಾಗಿರುವುದಂತೂ ಹೌದು.

ನನಗೆ ಆಸಕ್ತಿಪೂರ್ಣವೆನಿಸಿದ ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತೇನೆ. ಹಿಂದುತ್ವದವರು ಗೋಹತ್ಯೆಯ ನಿಷೇಧವನ್ನು ಮುಸ್ಲಿಂ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಆಪಾದನೆಯಿದೆ. ಹಾಗೂ ಇದುವರೆಗೂ ಅದು ಹಾಗೇ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರೊಂದೇ ಗೋಭಕ್ಷಕರಲ್ಲ. ಕ್ರೈಸ್ತರಿದ್ದಾರೆ, ಅನೇಕ ದಲಿತ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜಾತಿಗಳಿವೆ, ವಿದ್ಯಾವಂತ ಆಧುನಿಕರಲ್ಲೂ ಈ ಹೊಸ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡವರಿದ್ದಾರೆ. ಗುಜರಾತಿನ ಘಟನೆ ತೋರಿಸುವಂತೆ ಗೋಮಾಂಸ ನಿಷೇಧದ ತರ್ಕವು ಕೇವಲ ಮುಸ್ಲಿಮರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗುವಂಥದ್ದಲ್ಲ. ದಲಿತರು ಸತ್ತ ಗೋವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ, ಎಂಬುದಾಗಿ ಹಿಂದುತ್ವದವರು ಸಬೂಬು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಗೋಮಾಂಸ ನಿಷೇಧದ ಆಗ್ರಹವು ಹಿಂಸಾ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಇಂಥ ತಾರತಮ್ಯಗಳು ಕೆಲಸಮಾಡುವಂತೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಗೋಮಾಂಸ ನಿಷೇಧದ ಆಗ್ರಹವು ಅನ್ಯ ರಿಲಿಜನ್ನುಗಳೊಂದೇ ಅಲ್ಲ, ಗ್ರಾಮೀಣ ದಲಿತ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ, ಗೋಮಾಂಸವನ್ನು ಆಹಾರವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆಧುನಿಕ ಹಿಂದೂ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಕೂಡ ಹಿಂಸೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಬಹುದು. ಸತ್ತ ದನಗಳ ಚರ್ಮ ಸುಲಿಯುವುದೂ ಕೂಡ ಹಿಂಸೆಗೆ ಪ್ರೇರಿಸಬಹುದು. ದಲಿತರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಗಳೂ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಹಿಂದುತ್ವದವರ ವಾದ ನಿಜವಾದರೆ ಗೋಹತ್ಯೆಯ ನಿಷೇಧವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಸಂಘರ್ಷವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಐಕ್ಯತೆ ಹೋಗಲಿ ಹಿಂದೂಗಳ ಐಕ್ಯತೆಯನ್ನು ಕೂಡ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಲಾರದು.

ಈ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನೇ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ. ಗೋವು ಹಿಂದೂಗಳ ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿ ಎಂಬುದನ್ನು ತೀರಾ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾದ ವಿಚಾರವನ್ನಾಗಿ ಬಿಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಾಗೂ ಈ ಭಾವನೆಗೆ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಯಿಸಂ ಎಂಬುದು ಒಂದು ರಿಲಿಜನ್ನು, ಗೋಪೂಜೆಯ ಆಚರಣೆಯು ಹಿಂದೂಗಳ ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳ ಡಾಕ್ಟ್ರಿನ್ನುಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಗಳಿವೆ. ಹಿಂದೂ ರಿಲಿಜನ್ನು ಇದೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ ಅದರ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗಾಗಿ ವಸಾಹತು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತ ಹಿಂದುತ್ವವು ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ. ಯಾರಾದರೂ ಗೋಹತ್ಯೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರೆ ಅದು ಹಿಂದೂಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಯನ್ನು ನೋಯಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಹತ್ಯೆ ಹಿಂದೂಗಳನ್ನು ಏಕೆ ನೋಯಿಸುತ್ತದೆಯೆಂದರೆ ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಅದು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅಗೌರವಿಸುತ್ತದೆ. ಗೋವನ್ನು ತಾಯಿಗೆ ಸಮೀಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರಂತೂ ಅದರ ಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಉದ್ವಿಗ್ನಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಗೋಪೂಜಕ ಸಮುದಾಯದ ಭಾವನಾ ಪ್ರಪಂಚವೊ ಅಥವಾ ಅದರ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಹೋರಾಡುವವರ ಭಾವನಾ ಪ್ರಪಂಚವೊ ಎಂಬುದನ್ನು ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಕುಳಿತು ಯೋಚಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯು ಗೋಹತ್ಯೆಯನ್ನು ಮಹಾಪಾತಕ ಎನ್ನುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಕೊಂದವನಿಗೆ ಪಾತಕ ಬರುತ್ತದೆ ಅಂತ. ಅದರಿಂದ ಉಳಿದವರ ಹಕ್ಕು ಚ್ಯುತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದಾಗಲೀ, ಉಳಿದವರ ಭಾವನೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದಾಗಲೀ ನಿರೂಪಣೆಗಳಿಲ್ಲ.

ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಯ ಗೋವುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾಣ ತೆತ್ತವರ ವೀರಗಲ್ಲುಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ ಎಂಬುದೂ ವಾಸ್ತವವೇ. ಗೋವನ್ನು ಮಾತೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ, ಅವನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತೇವೆ, ರೈತರಿಗೆ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಅಪಾರ ಗೌರವ. ಪ್ರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಅವು ರೈತರ ಮನೆಯ ಸದಸ್ಯರೇ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅವರೇ ಕಳ್ಳ ಹಸುಗಳನ್ನು ಅಷ್ಟೇ ಕೋಪದಿಂದ ಅಟ್ಟಿಸಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಗೊಡ್ಡು ದನಗಳನ್ನು ಬೇಡದ ಹೋರಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಹಣಕ್ಕೋ, ಪುಕ್ಕಟೆಯೋ ಅಂತೂ ಸಾಗಹಾಕಿ ಕೈತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದೂ ವಾಸ್ತವವೇ. ಇಂದಿನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಭರಾಟೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನವಲಂಬಿಸಿ ಜೀವಿಸುವುದೇ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದೆ. ಗೋ ಪೂಜಕರೂ ಕೂಡ ಗೋ ಸಾಕಣೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಗೋವನ್ನು ಸಾಕಿ ಎಂದು ಒತ್ತಡ ಹೇರಲಿಕ್ಕಂತೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಮುಸ್ಲಿಂ ಎನ್ನದೇ ಎಲ್ಲ ಕೃಷಿಕರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೂ ಆಗಿದೆ. ಇಂದು ಗೋವು ಹಾಲಿನ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಸ್ತುತತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಗೋವುಗಳನ್ನು ಸಾಕದವರಂತೂ ಅವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಇಂಥ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗೋವು ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ ಪವಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಎಲ್ಲರೂ ಗೋವನ್ನು ಸಾಕಬೇಕು ಹಾಗೂ ಪೂಜಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಈ ಜನರಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸ್ತುತ? ಭಾರತದಂಥ ವೈವಿಧ್ಯಪೂರ್ಣ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆ ಹಾಗೂ ಜೀವನ ಕ್ರಮಗಳ ಇಂಥ ಭಿನ್ನತೆ ಹಾಗೂ ಬದಲಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ಆಗ್ರಹವನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ರಾಜಕಾರಣವು ಇಲ್ಲದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಗೋಮಾಂಸ ಭಕ್ಷಣೆಯ ನಿಷೇಧವೇ ಇರಲಿ, ಗೋಪೂಜೆಯೇ ಇರಲಿ ಅವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳೇ ವಿನಃ ಡಾಕ್ಟ್ರಿನ್ನುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದವಲ್ಲ. ಗೋವನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವುದು ಪಾಪ ಎಂದು ಇವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇಂಥವರ ಜೊತೆಗೇ ಗೋಹತ್ಯೆ ಹಾಗೂ ಮಾಂಸ ಭಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವ ಸಮುದಾಯಗಳು ಕೂಡ ಇಲ್ಲಿ ಸಹಬಾಳ್ವೆ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದವು. ಅಂಥ ಸಮುದಾಯಗಳ ಆಹಾರ ಕ್ರಮದ ಕುರಿತು ಗೋಮಾಂಸವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ ಸಮುದಾಯಗಳು ಉದಾಸೀನತೆಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆ ಹಾಗೂ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯ ಕ್ರಮ. ತಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ತಾವು ಕಟ್ಟು ನಿಟ್ಟಾಗಿ ಪಾಲಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಕ್ರಮ ಇವರಲ್ಲಿದೆಯೇ ವಿನಃ ಅನ್ಯರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ತಮ್ಮಂತೇ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಇಲ್ಲ. ಆ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಆಚರಣೆಗೆ ಅನ್ಯವಾದ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವವರ ಜೊತೆಗೆ ಬದುಕಬೇಕಾದರೆ ಒಂದು ಅಂತರವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬರುವುದು ಹಾಗೂ ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಟ್ಟು ನಿಟ್ಟುಗಳನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಹಬಾಳ್ವೆಗೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು.

ಗೋಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವುದು ಪಾತಕ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದವರು ಗೋಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವವರನ್ನು ತಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ಅಂತರವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಅವರ ಆಚರಣೆಗೂ ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ತಮ್ಮ ಆಚರಣೆಯನ್ನೂ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. ಈ ವಿಶೇಷತೆಯಿಂದಾಗಿಯೇ ಇಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಪೂರ್ಣ ಜೀವನ ಕ್ರಮಗಳು ಸಮಾಂತರವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬೆಳೆದುಕೊಂಡು ಬಂದವು. ಇದು ನಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜಗಳು ಸಹಬಾಳ್ವೆಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡ ರೀತಿ. ಅನ್ಯರ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಒತ್ತಾಯ ರಿಲಿಜನ್ನುಗಳದ್ದು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಆಧುನಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳದು. ಅವು ಅನ್ಯರ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಏಕರೂಪತೆಯನ್ನು ತರುವುದೇ ಸಹಬಾಳ್ವೆಗೆ ಮಾರ್ಗ ಹಾಗೂ ಅದೇ ನ್ಯಾಯ ಎನ್ನುತ್ತವೆ. ಆ ನೆಪವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು, ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ಅವು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಇನ್ನು ಅನೇಕ ಶತಮಾನಗಳ ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸಾಕಾಗುವಷ್ಟು ಸರಕನ್ನು ದಾಸ್ತಾನು ಮಾಡಿವೆ. ಗೋಹತ್ಯಾ ನಿಷೇಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಕೂಡ ಇಂಥ ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದ ಒಂದು ಒತ್ತಾಯವು ವಸಾಹತು ರಾಜಕಾರಣದ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅಂದರೆ ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ಆಹಾರ ಕ್ರಮವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಮಾತ್ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಬಾಳ್ವೆ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಧೋರಣೆ. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸವಂತೂ ಅಲ್ಲವೇ ಅಲ್ಲ. ಇದು ಭಾರತೀಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಗೋಪೂಜಕರ ಬೇಡಿಕೆಯೂ ಅಲ್ಲ ಸಮಸ್ಯೆಯೂ ಅಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇದೇ ಹೋರಾಟವೇ ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವೆ ವಿನಾ ಕಾರಣ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ಹಾಗೂ ಹಿಂಸೆಗೆ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗೋ ಹತ್ಯೆಯ ನಿಷೇಧಕ್ಕಾಗಿ ಒತ್ತಾಯಿಸುವವರು ಅರಿಯಬೇಕಿದೆ. ಗೋವಿನ ಬಗೆಗೆ ಕಾಳಜಿ ಇರುವವರು ಗೋವನ್ನು ಸ್ವತಃ ಸಾಕಲಿ, ಸಾಕುವುದಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡಿ ಉತ್ತೇಜಿಸಲಿ. ಗೋವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಹಾಗೂ ಪೂಜಿಸುವವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿ. ಸಧ್ಯಕ್ಕೆ ಗೋವಿನ ಕುರಿತ ಭಾರತೀಯ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಇದಕ್ಕೂ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಇಲ್ಲ.