ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ನೈತಿಕ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ

– ರಮಾನಂದ ಐನಕೈ

ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಭಾರತೀಯರ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದ ಗ್ರಂಥ. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈ ಗ್ರಂಥ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಎಡೆಯಾಗುತ್ತಲಿದೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಟೀಕಿಸುವ ಬಹುತೇಕ ಜನ ಅದನ್ನು ಓದಿಯೇ ಇಲ್ಲ. ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಓದಿದವರಿಗೆ ಅದು ಅರ್ಥವೇ ಆಗಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಓದಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡವರಿಗೆ  ಈ ವಿವಾದ ಎಬ್ಬಿಸಿದವರು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದರಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಗೊಂದಲವಾಗಲು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ನಾವು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಗೃಹಿಸುತ್ತಿರುವ ರೀತಿ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನುವುದು ಒಂದು ಕತೆಯಲ್ಲ. ಅಥವಾ ಬೈಬಲ್, ಕುರಾನುಗಳಂತೆ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥವಲ್ಲ. ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಸಂವಿಧಾನವೂ ಅಲ್ಲ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯೆಂದರೆ ಬದುಕಿನ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ. ಮನುಷ್ಯ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಬದುಕಲು ದಾರಿತೋರಿಸುವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ. ಹೀಗೆ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡಾಗ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೆ ನೀತಿಪಾಠವಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಜೊತೆಗೇ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸುವ ಚಿಂತನಾಪರಂಪರೆ ಬೆಳೆದುಬಂತು. ಏಕೆಂದರೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರು ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಾಂಟ್ ವಿಚಾರಧಾರೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ರಿಲಿಜನ್ನಿನ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯಾಯಿತೇ ವಿನಃ ಬದುಕಿನ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯಾಗಿ ಕಾಣಲೇಇಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈರುದ್ಧ್ಯತೆ. ಇದೇ ಮುಂದೆ ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ಚಿಂತನಾ ವಿಧಾನದಲ್ಲೂ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತಾ ಬಂತು. ಇದು ಇಂದು ಆಧುನಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಅಖಾಡವನ್ನೇ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುತ್ತಲಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಏನು ಹೇಳುತ್ತಲಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಶತಮಾನದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ.

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಮನುಕುಲದ ದ್ವಂದ್ವಗಳ ಕುರಿತಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೆಲ್ಲ ಇಂದು ಯಾವಯಾವ ರೀತಿಯ ಸಂದಿಗ್ಧಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿವೆಯೋ ಅವುಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತದೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆ. ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಭನೆಯ ಮೂಲಕವೇ ಈ ಸೃಷ್ಟಿ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಾಜ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಈ ಭೂಮಿಯಮೇಲೆ ಹಿಂಸೆಯೂ ಇರುತ್ತದೆ, ಅಹಿಂಸೆಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಯುದ್ಧವೂ ಇರುತ್ತದೆ, ಶಾಂತಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ತರತರದ ಜನರೂ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಸದಾ ಸಂಘರ್ಷಗಳೂ ಅನಿವಾರ್ಯ.  ಇಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯನ ನಿಲುವುಗಳು ಹೇಗಿರಬೇಕು, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೇಗೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಪಡೆಯಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ಭಗವದ್ಗೀತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದೊಂದು ಅದ್ಭುತವಾದ ಗ್ರಂಥ.

ಭಗವದ್ಗೀತೆ ನೈತಿಕ ಬೋಧನೆ ಮಾಡುತ್ತದೆಯೆಂಬುದೇ ಇಂದಿನ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಈ ಅಪವಾದವನ್ನು ಖಂಡಿಸುವಾಗ ಭಾರತೀಯರ ನೈತಿಕ ಸ್ವರೂಪವೇನೆಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ನೈತಿಕತೆ ನಾರ್ಮೆಟಿವ್ ಸ್ವರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಎರಡೇ ಮುಖವಿರುತ್ತದೆ.  ಒಳ್ಳೆಯದು ಕೆಟ್ಟದ್ದು, ಸರಿತಪ್ಪು, ಸತ್ಯಸುಳ್ಳು ಹೀಗೆ ಪರಸ್ಪರ ವಿರೋಧವಾದ ವಾಸ್ತವಗಳಮೂಲಕ ನೈತಿಕತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಅರ್ಧಸತ್ಯ ಎಂಬುದು ಅವರ ನಿಘಂಟುವಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಪೀಟರ್ ಬ್ರೂಕ್ ಮಹಾಭಾರತವನ್ನು ಸಿನೇಮಾ ಮಾಡಿದ. ಅದರಲ್ಲಿ ಗೀತೋಪದೇಶದ ಸನ್ನಿವೇಶ ಬರುತ್ತದೆ. ಕರ್ಮಣ್ಯೇವಾಧಿಕರಸ್ತೆ ಮಾಫಲೇಶು ಕದಾಚನ ಅಂದಾಕ್ಷಣ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರೆಲ್ಲ ಗೊಳ್ಳೆಂದು ನಕ್ಕರಂತೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಫಲವಿಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸಮಾಡು ಎಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಆರ್ಥವೇ ಆಗಲಾರದು. ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದಮೇಲೆ ಫಲಪಡೆಯಲೇಬೇಕೆಂಬುದು ಅವರ ನಂಬಿಕೆ. ಆದರೆ ಫಲವಿಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸಮಾಡುವುದು ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ! ನಮಗೆ ಅದೊಂದು ನೈತಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತ. ಹಾಗಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ ನೀತಿ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ನಗು ಬರುತ್ತದೆ.

ಹಾಗಾದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೈತಿಕತೆ ಅಂದರೆ ಏನು? ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನೀತಿ ಅಂದರೆ ನಿರ್ಣಯ ಅಲ್ಲ, ನೀತಿ ಅಂದರೆ ನಿಷ್ಕರ್ಷೆ. ನೀತಿ ಅಂದರೆ ತೆಗೆ ಎಂದು ಅರ್ಥ. ಬದುಕಿನ ಬೇರೆಬೇರೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯ ಮೂಲಕ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ ನಾವು. ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳ ಮೂಲಕ ನೀತಿ ತೆಗೆಯುವುದೇ ನೈತಿಕತೆ. ನೈತಿಕತೆ ಅಂದರೆ ಆಯಾ ವಾಸ್ತವಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯವೆನ್ನುವಂತೆ ಮನುಷ್ಯ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುವ ರೀತಿ. ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಒಳಿತಿಗೋಸ್ಕರ ಮನುಷ್ಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ನಿಲುವುಗಳು.  ಧರ್ಮವೇ ನಮ್ಮ ನೀತಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ನಾರ್ಮೆಟಿವ್ ಚೌಕಟ್ಟು ಇಲ್ಲ. ವಿಧಿ, ವಿಷೇಧದ ಜೊತೆಗೆ ಆಪದ್ಧರ್ಮವೂ ಇದೆ. ಸತ್ಯಂ ಭ್ರುಯಾತ್, ಪ್ರಿಯಂ ಭ್ರುಯಾತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನ ಭ್ರುಯಾತ್ ಸತ್ಯಮಪ್ರಿಯಂ ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತೇವೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ತುಂಬ ಇದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾದ ನೈತಿಕ ಪಾಠಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ನಮ್ಮ ಪುರಾಣಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೇವಲ ಕಥೆಗಳಲ್ಲ, ಅವು ಬದುಕಿನ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗಳು. ನಮ್ಮ ನೀತಿಗೂ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಮಾರಲ್ಸಿಗೂ ತುಂಬಾ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಮಾರಲ್ ಸ್ಟೋರಿಯಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ವಾಸ್ತವದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ.

ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನೆದುರಿಗೆ ಇರುವುದು ಎರಡೇ ಆಯ್ಕೆ. ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ. ಅಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರೆ ಅಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಜಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಯುದ್ಧ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಧರ್ಮವೂ ಕೂಡ. ಧರ್ಮವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂದರೆ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಎಂಥ ನೈತಿಕ ಸಂದಿಗ್ಧ ನೋಡಿ? ಸಮಕಾಲೀನ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ನಮಗೂ ಕೂಡ ಇಂತಹ ಅನೇಕ ಸಂದಿಗ್ಧಗಳು ಎದುರಾಗುತ್ತವೆ. ಆಧುನಿಕ ವಿಚಾರವಾದ ಇದರಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಲು ಸೋಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅರ್ಜುನನ ನೈತಿಕ ಸಂಘರ್ಷಗಳಿಗೆ ಕೃಷ್ಣ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮುಖಾಮುಖಿಯಾಗತ್ತಾನೆ. ಸರಿತಪ್ಪುಗಳ ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮದ ಕುರಿತಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಿಮ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅರ್ಜುನನಿಗೇ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ ಎರಡರಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಅದೇ ನಿಜವಾದ ನೀತಿ. ಈ ನೀತಿ ಸಮಾಜದ ಒಳಿತನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಬೇಕು. ಯಾವ ವ್ಯಕ್ತಿ ತಾನು ಎನ್ನುವ ಅಹಂಕಾರ ತೊರೆಯುತ್ತಾನೋ ಅವನಿಗೆ ಪಾಪ-ಪುಣ್ಯಗಳೆರಡೂ ತಟ್ಟಲಾರದು. ವಿಶ್ವರೂಪ ದರ್ಶನದಿಂದ ಅರ್ಜುನನ ಅಹಂಕಾರ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಯಾವ ಆಧುನಿಕ ಪಾಠವೂ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದುಕಿನ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿ ನೆಮ್ಮದಿಯ ಬದುಕಿಗೆ ದಾರಿತೋರಿಸಲಾರದು.

ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಇದೇ ನೀತಿಯೆಂದು ನೇರವಾಗಿ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಎಲ್ಲೂ ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಅದರಲ್ಲಿಯ ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳ ಮೂಲಕ ನಾವು ನೀತಿಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಭವದ್ಗೀತೆ ನೀತಿಯಾಗುವುದು ನಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ.  ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಎಲ್ಲಕಾಲದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಭಾಷ್ಯಗಳು ಬಂದಿವೆ. ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ತಿರುಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಎಷ್ಟೊಂದು ಸಾಹಿತ್ಯಗಳು ರಚಿತವಾಗಿವೆ. ಗಾಂಧೀಜೀಯವರಿಗೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕ ನೀತಿಯೆಂದರೆ ಅಹಿಂಸಾ ಮಾರ್ಗ. ಅದನ್ನೇ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೂ ಆದ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡುವ ಮಾರ್ಗ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಭಗವದ್ಗೀತೆ. ಅದಕ್ಕಾಗೆ ಭಕ್ತಿ ಪಂಥದವರೂ ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಮಾರ್ಗ ಅನುಸರಿಸಿದರು.

ಭಾರತೀಯರ ಜೀವನಕ್ರಮಕ್ಕೂ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಚಿಂತನಾ ವಿಧಾನಕ್ಕೂ ಎಷ್ಟು ವೈರುದ್ಧ್ಯವಿದೆಯೆಂಬುದು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಅಂದರೇನೇ ಒಂದು ರೀತಿಯ ನೈತಿಕ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ. ಇದರ ಸರಿಯಾದ ಓದಿನ ಮೂಲಕವಾಗಿ ನಾವು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಚಿತ್ರ ಕೃಪೆ : http://www.bhagavad-gita.us